Otizm karmaşık bir gelişimse engel olarak bilinir.Uzmanlar,otizmin kişide ilk üç yıl içinde gösterdiğine inanıyor.
Bu durum,normal beyin fonksiyonu üzerinde etkili olan bir nörolojik bozukluğun sonucudur.Kişinin iletişim ve sosyal etkileşim becerilerinin gelişmesini etkilemektedir.
Otizm olan kişilerde beden dilinin kullanılmasına dayalı iletişimle,sorunları sosyal etkileşimleri çok çeşitli etkinlikler oyun veya şakalarla çözüm aranıyor.
ASD nedir?
ASD,otizm spektrum bozukluğudur.Ve bazen otistik spektrum bozukluğu olarak da söylenebilir.Bu açıklamaya göre bu yazıda ASD ve otizm aynı anlama geliyor.Kişide ASD genellikle sosyal ve iletişim becerilerinde zorluklara neden olur.
ASD li bir kişi genellikle bir dizi davranışlarını tercih edecekler.Günlük faliyetleri için büyük değişikliklere karşı olacaktır.Çok sayıda akrabaları ve arkadaşları ASD li kişi hakkında yorumları vardır.Eğer kişi değişim gösteriyorum gelişme var demektir.Hazırlanmak için zaman var;Bu gelişimleri tamamlamak için ilerleme ya tamamen bitmiş ya da çok yavaş olacaktır.
OTİZM GENİŞ SPEKTURUM BOZUKLUĞUDUR
Bu durumla alakalı olarak iki kişi aynı belirtileri gösteremeyecek.Belirtilerin kombinasyonları farklı yaşanacak.Bazıları ciddi semptomlar gösterirken diğerleri hafif belirtiler olacak.Yazının devamında ASD ile ilgili özelliklerin listesi var.
SOSYAL BECERİLER
ASD li bir bireyin diğer bireyle etkileşime girme şekli nüfusun geri kalanının davrandığı şekilden gayet farklıdır.Eğer semptomlar ciddi değilse,ASD li kişi sosyal açıdan beceriksiz ve bazen yorumlarında aşağılayıcı olabilir.Eğer semptomlar çok ciddiyse kişinin diğer insanlarla ilgili olmadığı görülebilir.Akrabalarında yaygın olarak,arkadaşları ve diğer kişilerden biriyle ASD li kişi çok az göz teması kurar.Bununla birlikte sağlık profesyonelleri olarak,öğretmenler ve diğer insanlar onların becerilerini geliştirmeli.Erken yaşlarda göz kontağı kurarak otizmlileri iyiliştirmeliler.
Birçok durumda eğer semptomlar şiddetli değilse,insanlar için göz kontağı önemlidir.Ve insanları gözlerinden hatırlayabilirler.Birilerinin dikkatini çekmek istediğimizde otizmli kişi konuşma esnasında birbirimize verdiğimiz ip uçlarını kaçırabilir.ASD li kişi birilerinin onunla konuşmaya çalıştığını bilmeyebilir.
Özel bir kişi ya da grupla konuşmak onların ilgisini çekebilir.Fakat diğer insanlar kadar olaya dahil olma konusunda becerikli değiller.
Daha basit olarak söylemek gerekirse,onlar gerekli oyun ve konuşma becerilerinde eksiklikler gösterirler.
EMPATİ-BAŞKALARININ HİSLERİNİ ANLAMAK VE BUNLARIN FARKINDA OLMAK
Otizimli kişi başkalarının hislerini anlamakta zorluk çekecektir.İç güdüsel olarak başkalarıyla empati kurma yeteneği normal insanlara oranla çok çok zayıftır.Onlara bu konuyu sürekli hatırlamaları sağlanılırsa,başkalarının hislerini göz önüne alma yetilerinin kayda değer bir şekilde iyleştiği görülecektir.Bazı durumlarda düzenli yapılan pratiklerin sonucunda,empati yetileri ciddi anlamda düzelir ve bazıları için sanki doğal bir yeti gibi olur.Genede,otizimli bir kişi için empati,diğer insanlar gibi doğuştan kazanılmış doğal bir yeti değildir.
Otizimli bir kişi ile sohbet etmek durmadan gidilen tek yönlü bir yol gibi anlaşılabilir.ASD'li kişiyi konuyu sevmiş olabilir ve aynı konu üzerinde çok konuşabilir.Bununla birlikte,otizimli bir kişinin fikirlerini,düşüncelerini ve hislerinin değiştirmek,normal bir insanın fikir,düşünce ve hislerini değiştirmekten kat kat zordur.
Bu gezegen üstünde neredeyse herkes diğer insanlar hakkında konuşmaktan çok kendi hakkında konuşmayı tercih eder çünkü bu insanlığın doğasından gelen bir olaydır.Otizimli bir kişide aynı doğal olayı fazlasıyla yapar.
FİZİKSEL TEMAS
Birçok ASD'li çocuk diğer çocukların sevdiği gibi insanlara sokulmayı yada dokunulmayı sevmezler.Bütün ASD'li çocukların böyle olduğunu söylemek yanlıştır.Diğer bir yandanda,birçoğu anne,baba,büyükanne,büyükbaba,öğretmen yada kardeş gibi tanıdık yüzler gördüğünde onları sımsıkı kucaklar ve ASD'li çocukların bundan çok hoşlandığı gözlenir.Örneğin,otizimli bir çocuk normal bir çocuğun ayağını gıdıkladığında,o gülümseyebilir ve aniden heyecanlı veya mutlu olabilir.Eğer otizimli bir çocuğun ayağı başka çocuklar tarafından gıdıklanırsa,otizimli çocuk bunu fizikesl bir temas olarak algılamaz ve sonuç tamamiyle farklı olabilir.
GÜRÜLTÜLÜ SESLER,BAZI KOKULAR VE IŞIKLAR
Otizimli bir kişi aniden oluşan gürültüleri hoş bulmaz ve hatta bazıları bunları şok edici bulabilir.Aynı tepkiye ortamda oluşabilecek bazı kokular,ortam ışığının ve ortam sıcaklığının yoğunluğunun ani değişiklere uğraması yol açabilir.Birçoğu bunların gerçek gürültü,koku ve ışık olmadığına inanır.Otizimli bir kişi anormal birşeylerin olacağını bilirse,bununla çok iyi baş edebilr.Birşeylerin olabilme ihtimalini bilmek ve bu konuda bilgilendirilmiş olmak onlara bu problemi yenmede çok yardımcı olur.
KONUŞMA
Otizimin yoğunluk derecesi arttıkça,hastaların konuşma becerileri daha da kötü etkilenir.ASD'li çocukların çoğu düzgün konuşamazlar.Otizimli insanlar genelde duydukları cümleleri ve kelimeleri sürekli tekrar ederler.Bu olaya 'ekolali' (başkalarının sözcüklerini tekrarlama) adı verilir.
ASD'li bir kişinin konuşması,diğer insanların konuşmalarıyla karşılaştırıldığında daha resmi olarak algılanılabilir.ASD'li gençlerin konuşmaları bazen genç profesör konuşmalarına benzer
TEKRARLANAN DAVRANIŞLAR
Otizimli kişiler rutini çok severler.Rutin onların en iyi arkadaşıdır bile denilebilir.Aynı hareketleri defalarca tekrarlamak bu kişilerin hayatlarının büyük parçasıdır.Diğer insanlar için,bu sürekli tekrarlanan davranışlar tuhaf hareketler olarak görülebilir.Bu tekrarlanan davranışlar sayfalarca durmadan milyonlarca kere aynı resmi çizmek gibidir.
Otizimli olmayan insanlar çevrelerindeki değişikliklere daha çabuk uyum sağlar.Otizimli olmayan bir çocuk,ilk banyo yapar,sonra dişlerini fırçalar ve en sonunda yatağa girmeden önce pijamalarını giyerek kendi başına uyumaya gider bu çocuk ilk önce dişlerini fırçalamasına rağmen bu değişikliğe uyum sağlamak onu son derece mutlu eder.Otizimli bir çocuk için aynı durum söz konusu değildir,bu çocuklar için bu kadar basit bir değişiklik bile onların hayal kırıklığına uğramasına sebep olur ve hatta onları çok üzer.Bazıları otizimli çocuklara değişikleri zorla kabul ettirerek hayatlarını kötü etkilemek yerine,onlara değişiklerle başa çıkmanın iyi birşey olduğunu anlatmak gerektiğine inanırlar.
OTİZİMLİ ÇOCUK FARKLI GELİŞİR
Otizimli olmayan çocuk nerdeyse her alanda uygun ve normal bir şekilde gelişirken,aynı durum otizimli bir çocuk için söz konusu değildir.Sosyal alandaki ve dil alanındaki beceriler normal gelişmesi gereken sürecin çok altında kalırken,zihinsel yetileri bir anda çok hızlı gelişir.Diğer bir yandan,dil becerileri çok hızlı geliştiğinde,hareket becerileri aynı şekilde gelişmez.Otizimli çocuklar diğer çocukların yakalayabildiği gibi topu yakalayamaz fakat onlardan daha geniş bir kelime haznesine sahip olabilir.Yine de,otizimli bir kişinin gelişimi diğer kişilerin gelişimiyle aynı hızda değildir.
ÖĞRENME YETENEKLERİNİN BELLİ SEVİYESİ YOKTUR.
Otizimli biri için birşeyleri öğrenmek tahmin edemeyeceğimiz derecede hızlı olabilir.Uzun kelimeleri okumak gibi basit birşeyi normal bir çocuktan kat kat hızlı öğrenebilir ama daha sonradan bunları tamamiyle unutabilir.Çünkü bu çocuklar öğrenmemin kolay yolunu öğrenmeden önce zor yolunu öğrenmeyi tercih ederler.
FİZİKSEL TİKLER
Otizimli insanların tiklerinin olması sıradışı bir olay değildir.Bunlar genelde kaba saba olarak görülen fiziksel hareketlerdir.Bazı tikler çok karmaşık olabilir ve kişide uzun bir süre devam edebilir.Otizimli birçok kişi bazen tikleriyle başa çıkabilir.ASD'li birçok insan tikleri sayesinde bazen kendilerini ifade edebildiklerini söyler.Hatta birçoğu için tiklerle yaşamak eğlenceli dahi olabilir.Otizimli çocukların anne babaları özellikle bu tiklerin karmaşık olanlarını ilk gördüğünde şaşırabilir ve endişelenebilir.
TAKINTILAR
Otizimli insanların genelde takıntıları fazladır.
OTİZİM HAKKINDA GİZEMLİ ŞEYLER
Otizimli bir kişi sevgiyi,mutluluğu,üzüntüyü ve acıyı herkesin hissettiği gibi hisseder.Sadece bazıları diğer insanların hislerini ifade ettiği gibi kendi hislerini bu şekilde açığa vuramaz.Bu asla onların histen yoksun insanlar olduğu anlamına gelmez.Otizimli kişilerin histen yoksun insanlar olduğu gizemi bu sayede yıkılmış oldu.Böyle bir gizemin oluşması tamamiyle bir umursamazlığın sonucudur.Bundan dolayıdır ki,otizimli insanların ihtiyaç duydukları şey yararlı ve yapıcı bir eğitimdir.
Otizimli bütün insanların müziğe yada numaralara karşı inanılmaz bir yetenekleri yoktur.Unutulmamalıdır ki;otizmli insanlarda sıradan birer insandır!
Zamanında ilgili çeviri yapmıştım arkadaşlar.Nereden çevirdiğimi hatırlamıyorum ama sağlam bir yerdi paylaşmak istedim.
Yer imleri