İŞ HAYATINDA ARADIĞINI BULAMAMAK, ÖZGÜVEN KAYBINA YOL AÇIYOR
Nedeni patron mu?

Uzun süre aynı pozisyonda kalıp terfi edemeyen, fazla sorumluluk yüklenen veya yöneticileri tarafından takdir edilmeyen kişiler de hastalığa yakalanabiliyor


Ege Bireysel Gelişim'den Psikolog Cem Aslıtürk'e göre terfi edemeyen, çok fazla sorumluluk yüklenen, yöneticileri tarafından takdir edilmeyen, sürekli bir performans kaygısı ve işsizlik korkusu yaşayan bireyler eğer kişiliklerinden kaynaklanan yatkınlık da söz konusu ise sosyal fobiye yakalanabiliyor. Aslıtürk "İş hayatı insan yaşamının çok önemli bir unsuru; temel ve yaşamsal ihtiyaçlarını oradan karşılıyor. Birey kendisinin ve başkalarının gözünde bu şekilde saygınlık kazanıyor. İşsizlik, iş yerinde performans kaygısı ya da işini kaybedebileceği yönündeki kaygılar yoğunlaştığında ise birey için yaşamın anlamı bozuluyor" diyor. İşte Aslıtürk'ün, sosyal fobinin kişinin iş hayatından başlayarak tüm yaşamına yayılan etkileri ile ilgili sorularımıza yanıtları...

ÜRETME İSTEĞİ
Çalışmak birey için ne ifade ediyor?
Çalışmanın en temel ve güçlü anlamı, bireyin kendisini, yaratıcı ve üretici potansiyelini gerçekleştirme güdüsünü tatmin etmekle ilgilidir. Bu, kendi içindeki bilgiyi ve enerjiyi dış dünyaya yansıtma, sınama ve dış dünyayı keşfetme güdüsüdür. İçten dışa, dıştan içe olan bu sürekli akışla insan bir anlamda kendini yeniden üretir ve geliştirir. Bu sayede yaşamdan genel bir doyum alarak mutlu olur.
İş hayatında hangi durumlar sosyal fobiye yol açar?
Çok çeşitli nedenler var. Uzun süre aynı pozisyonda kalıp terfi edememek, taşıyabileceğinden çok daha fazla sorumluluk yüklenmek, yöneticiler tarafından takdir edilmemek, despot yöneticiler, işsiz kalma korkusu ya da performans kaygısı gibi birçok etken kişide öncelikle özgüven kaybına yol açar.
Özgüveni azalan bireyde ne gibi davranış değişiklikleri ortaya çıkıyor?
Bireyde karamsarlık, umutsuzluk, isteksizlik, ilgisizlik ve öfke gibi depresif duygular da ortaya çıkar. Bu duygular performans kaygısı ve işsiz kalma korkusu ile birleştiğinde eğer kişinin yatkınlığı da varsa sosyal fobi, depresyonla birlikte ortaya çıkabilir.

OTORİTE KORKUSU
İş yaşamında rastlanan sosyal fobik davranışlar neler?
Sosyal fobikler genel olarak topluluk önünde performans göstermeleri gereken her durumdan kaçınırlar. Toplantılarda söz almak, sunum yapmak, iş yemeklerine katılmak, yöneticiler ve otoriteyi temsil eden kişilerle temas kurmak sosyal fobikler için çok zor birer eylemdir. Başkalarının ilgi odağı oldukları zaman kaygı duyan bu insanlar bilgisayarda yazı yazarken bile başkalarının tanık olmasını istemeyebilir ya da yöneticilerin yanında 'Kekelersem, yanlış bir şey söyleyip aptal durumuna düşersem' kaygısıyla telefonda bile konuşamayabilir. İşin ilginci yalnız başınayken, ya da rahat ettikleri insanların yanında bu tip korkular yaşamazlar.
İşsizliğin ve çalışmamanın anlamı birey için nedir?
İşini kaybetme, bir stres etkeni olarak sevilen bir yakınını kaybetme ve boşanmadan sonra üçüncü sırada gelmektedir. Üretme imkanı bulamayan birey kendini sınama ve dış dünyadan geri bildirim alma imkanı da bulamaz. Yaratmamak, üretmemek kendi akışını durdurmak demektir. Uzun süren işsizlik nedeniyle içine kapanan birey, sosyal çevreden de kendini yalıtmıştır. Kendini giderek daha yetersiz ve işe yaramaz görmeye başlar. Reddedilmek, incitilmek ve küçük düşürülmekle ilgili korkuları güçlenir, kaçınma tepkileri ortaya çıkmaya başlayabilir.

YETERSİZLİK DUYGUSU
Sosyal fobi ile işsizlik arasında nasıl bir bağ kurabiliriz?
Birey uzun süre işsiz kaldığında şöyle bir düşünce süreci ortaya çıkabilir: "Bu kadar zamandır, birçok iş başvurusunda bulundum. Kabullenebileceğim en asgari şartları kabul ettim, ama hiçbir yerden olumlu cevap alamadım. Ben yetersiz ve değersiz biriyim." Sosyal fobi; temel olarak kişinin performansı ile ilgili olarak diğer kişilerden olumsuz tepkiler alacağına ilişkin gerçekçi olmayan kaygıları ve bu kaygılara eşlik eden kaçınma davranışlarını ifade eder. Stres, depresyon sosyal fobiye yol açan en önemli etkenlerdendir. İşsizlik kaygısının süresi uzadıkça sosyal fobinin görülme sıklığının arttığını gösteren araştırmalar vardır.

Korkuların üzerine gidin!
Kişi öncelikle yaşadığı zorlukların bir listesini yapmalıdır. Bu listede kaçındığı en basit davranışlardan başlayarak üzerine gitmeye çalışmalı, sosyal aktivitelerini mümkün olduğu kadar artırmalıdır. İş ortamındaki ve sosyal yaşamındaki stresi elinden geldiğince azaltmaya çalışmalı, korkularının gerçekçi olmadığını kendisine kanıtlamak için olumlu yönlerini göz önüne getirmelidir. Ancak yaşanan sorun bilinçaltı şartlanmayla ilgili olduğundan uzman yardımı da gerekebilir. Kişiler uzman yardımıyla birlikte kendileriyle ilgili gerçekliği kavramak, nefes alma, üzerine gitme çalışmaları, gevşeme tekniklerini uygulayarak bu sorunun üstesinden gelebilir.

Kendinizi test edin
Aşağıdaki ifadeler iş hayatında sergilediğiniz davranış biçimlerini yansıtıyorsa, içinizdeki başarı potansiyelinin gölgelenmemesi için bir an önce önleminizi alın.
* Toplantılara katılmaktan rahatsızlık duyuyorum.
* Sunum yapmaktan nefret ediyorum.
* İş yemeklerinde çok fazla geriliyorum.
* Yazı yazarken başkalarının tanık olmasını istemiyorum.
* Karşı cinsle temas kurmaktan kaçınıyorum.
* Başkalarının ilgi odağı olduğum zamanlar kaygılanıyorum.
* Yöneticiler ve otoriteyi temsil eden kişilerle temas kurmaktan kaçınıyorum.
* Topluluk önünde performans göstermem gereken durumlardan kaçınıyorum.
* Müşterilerle yüz yüze gelmekten çekiniyorum.
* Yöneticilerin yanında "Kekelersem, yanlış bir şey söylersem" kaygısıyla telefonda konuşamıyorum.
* Yalnız başınayken genellikle bu sorunların hiç birisini yaşamıyorum.
yeniasir.com.tr