Bayanların günün farklı bölümlerinde alkol almalarının simülatördeki sürüş performanslarına etkileri

Akşamın ilk saatlerinde (early evening) bir uyanıklık eğilimi, öğleden sonra (early afternoon) ise uyuma eğilimi vardır. İnsanlarda öğleden sonra görülen bu uyuma eğilimi alkolün uyuşturucu etkilerinin daha da çok ortaya çıkmasına neden olur.
Bu durumun araba sürüşüyle bağlantıları ya da daha doğru bir ifadeyle araba sürüşüne olan etkileri çeşitli araştırmalarda incelenmiştir.

Zoomer ve Lavie (1990)
1984-1989 yılları arasında İsrail’de gerçekleşen, sürücülerin yasal alkol limitinin altında oldukları ancak polislerin sürücülerin kaza öncesinde uyuya kaldığını tespit ettikleri yaralanmalı araba kazalarını incelemişler.
Bu araştırma sonrasında:
Gece 03.00’de ve öğleden sonra 15.00’de kazaların zirveye ulaştığını
15.00’da olan kaza sayılarının 20.00’de gerçekleşen kazaların 10 katı kadar çok olduğunu bulmuşlar.

Horne ve Gibbons (1990)
Bayanlar
13.00+alkol+ bir saatlik dikkat (vigilance) testi
18.30+alkol+bir saatlik dikkat (vigilance) testi
Sonuç: Bayanların 13.00’deki performansları 18.30’a kıyasla daha kötüydü. Bir başka ifadeyle; alkolün etkisi 2 kat daha fazlaydı.




Bu araştırma İngiltere’de yapılıyor.Yine sadece bayanlar var. Alkol dozu İngiltere’deki yasal limitin ya biraz aşağısında ya da yarısı.

Kişiler: Haftada en az iki saat araç kullanan, en az 2 yıllık ehliyet sahibi, gazete ilanıyla toplanan ort. Ağırlıkları 55.8 kg olan 20-25 yaşları arasında 24 bayan

Ayrıca, bu kişiler sigara kullanmayan, her gün 0.5-2.0 ünite alkol alan, haftada birden fazla gündüz uykusu alan ve uyku problemi olamayan kişilermiş.
Deneye katılmadan önce 3 günlük uyku çizelgeleri “sleep logs” doldurmuşlar,deney gününe kadar alkol, kahve v.s. kullanmamışlar, deney bitiminden evlerine başkasının kullandığı bir arabayla gönderilmişler ve günün geri kalan kısmında sürüş yapmak gibi tehlikeli işler yapmayacaklarına dair anlaşma yapmışlar

Bu kişilere deney başına 10 sterlin ödenmiş.
Alkol Dozu: 150 ml. tonikle karıştırılmış 4 ünite votkayı 20 dakikada boyunca içmişler.
Plasebo: Bardakta tonik su ve bardağın üst kısmında votka kokusu
Alkol, alkol metre ile içiş sonrasında 10, 60 ve 90 dak. aralıklarla ölçülmüş.
Simülatör: İki şeritli bir yol, önde bir kamyon, yolda levhalar, etraf yeşil, gök yüzü açık mavi, kamyonun arka görüntüsü kamyon yaklaşınca ve uzaklaşınca değişiyor.

40 Dak. Süren sürüş işi oldukça monoton olarak tasarlanmış. Deneye başlamadan önce kişi alıştırma yapabiliyor. Deneyde kişinin yapması gereken:
Kamyonla güvenli bir takip mesafesi ayarlamak.
Kişilere Stanford Sleepiness Scale ve Alkol Skalası sürüş bittikten 10,60 ve 90 dak. Aralıklarla veriliyor.
24 bayan da Plasebo ve alkol grubuna 3-5 gün aralılarla katılıyor.

EA Grubu (öğleden sonra)
-13.10’ da yemek +içme ye başlıyorlar
-13.30’da bitiyor
-10 dak. Sonra alkolmetre ve anketler
-simülatörde 3 dak ısınma
13.50 simülatör
Alkolmetre+değerlendirme
Diğer grupta bu 18.10,18.30 ve 18.50

SONUÇLAR
BAC seviyeleri ve değişiklikler her iki grupta benzer dağılım gösteriyor.
Alkolün anlamlı bir etkisi bulunuyor.
Alkol ve günün zamanı(EA veya EE) arasında bir interaksiyon var.
Alkol EA’ da daha etkili.

Kişiler alkolün etkisini öğleden sonra daha çok hissettiklerini rapor ediyorlar.
Her iki gruptaki kişiler de kamyonla kendileri arasında mesafe ayarlamada güçlük çekmişler. Ancak alkolün etkisi EA’ da daha belirgin.
3 kişi kamyonun tam arkasına yapışıyor en azından bir kere (EA’ da). En azından bazıları için tehlikeye yol açıyor.




Limitasyonlar
- bayanlar
moderate (orta) içicilerde alkolün etkisi daha çok.
Kişiler EA uykuluğu durumunu haftada en az iki kere yaşıyorlardı. Bazılarında mesela bu durum nadiren olur.
Simülatör monotondu, gerçek yaşamda ...






Yasal limitin altında olmakla birlikte moderate içici bayanlarda alkolün etkisi öğleden sonra daha belirgin ve yüksek diyebiliriz..Tabii buna bağlı olarak kaza riski de öğleden sonra alkol alımında daha yüksek...