Birine “Sen” veya “Siz” diye hitap ederken yaşadığımız kararsızlıklar, hatta yaşarken stresli, yaşadıktan sonra başkalarına komik anı olarak anlattığımız durumlar. Bazen de kavram karmaşaları…
Bazen yaşını kestiremediğimiz kişilerle karşı karşıya gelince bu durumu yaşarız. Bazı insanlar çok yaşlı, bazıları ise olduklarından genç gösterdiklerinden bu bazı insanların yaşlarını kestiremeyip kendimizden küçük birine saatlerce “Siz” diye hitap edebiliriz. Bunda bir zarar yoktur, ama kimi insanlar kendilerinden küçük birine siz demeyi kendilerini alçaltmak olarak algılayabilirler. Hatta “O kim oluyor da ben ona siz diyeceğim?”
Bazıları ise karşı tarafı ezmek için siz denilebilecek durumlarda bile sen diye hitap edip bu hitap şekliyle kendilerini üste çıkarmaya çalışabilirler… Mesela trafikte sinirli bir bayanın aynı yaş civarında bir beyefendiye “Sen kendini ne zannediyorsun?” diye bağırması gibi. Halbuki aynı beyefendiyi iş yerinde toplantıda görse ona “Size bazı belgeler getirdim” diyebilir.
Bazı sosyal ortamlarda çalışan kişilere sen denmesi bana saygısızlık gibi geliyor. Bir restoranda garsona “Bana bir su getir” diyen insan tipi bir de bunu yüksek sesle etrafına bakarak söylerse içimden o kişinin bir şeyler kanıtlamaya çalıştığını düşünüyorum, ama ne?
Bir karmaşa da aile arasında bizden büyük ama yakın olduğumuz akrabalar vardır. Yaşları itibarı ile onlara siz demek gerekir ama aşırı resmiyet de gerekmez. Bu gibi durumlarda da lakaplarını ekleyip cümleye devam ederiz. “Bir şey ister misin?” değil de, “Semih Amca, bir şey ister misin?” gibi.
Bunlar dışında yüz yüze kurmadığımız etkileşimler de var. E-mail yazarken, telefonla konuşurken sen veya siz diyeceğini bilememek gibi.
Belirsizlik durumlarında nasıl işin içinden çıkıyoruz? Tabi ki belirsiz konuşarak. Nasıl mı? “Bir su alabilir miyim?”, “Bunu değiştirebilir miyiz?”, “Bunu almamın sakıncası var mı?”, “Belgeler imzalandı mı?”, “Fişi kesildi mi?”…gibi.
Konuşma tarzımızın kişiliğimizi ele verdiği doğru. Bu tip ufak detaylar, “sen” ve “siz” arasındaki fark bile bolca anlam yüklü birçok ortamda ve durumda. Bu iki hitap şeklini düzgün kullanamamak bazı insanları üzebilir, sinirlendirebilir, küçük düşürebilir. Kimisini de saygı görmekten dolayı mutlu edip özgüven katabilir.
kaynak