Dil ve konuşma terapisi genel olarak dünyada ve özellikle Turkiye’de yeni gelisen bir meslek alanidir. Turkiye’de, 2000 yilinda Eskisehir,Anadolu Universitesi bunyesinde konuşma- dil terapisi (patolojisi) alaninda yükseklisans eğitimi veren ilk ve tek eğitim programı kurulmustur. Turkiye’de konuşma ve lisan patolojisi alaninda hizmet verecek profesyonellere hem akademik, hem de klinik açıdan yoğun ihtiyaç vardır. Türkiye'de çok ihtiyaç olan bu alan, konuşma- dil problemi olan hastaların çok araştırdığı, çok para döktüğü ama malesef yeterli uzman olmamasi ve bu işin gerçek uzmanlarının da bilinmemesi nedeniyle gerekli, yeterli ve gercek tedaviyi alamadıkları bir alandır.

Dil ve konuşma terapisi konuşmanın meydana gelmesinde rolü olan organların ve merkezi sinir siteminin medikal araştırmaları ve tedavileridir. Konuşma organları genel anlamda ağız, boğaz (larinks), ses telleri ve akciğerlerdir. Foniatri kapsamında tedavi edilen problemler ses tellerinde bozukluk, ses tellerinde veya larinkste kanser, konuşma organlarını gerektiği şekilde kontrol edememe (konuşma bozuklukları) ve ses yüklemeye ilişkin problemlerdir.

Konuşma- dil terapisi (patolojisi) iletişimde ve/veya yutkunmada zorluklara neden olan fiziksel ve/veya zihinsel (merkezi sinir sisteminden kaynaklanan) bozuklukların rehabilitasyona yönelik veya düzeltici şekilde tedavi edilmesidir. Konuşma-lisan patolojisi (terapisi) uygulaması kapsamında konuşma, yutkunma ve diğer üst hava yolundaki bozuklukların önlenmesi, tanısı, rehabilitasyonu; iletişim davranışlarının elektif biçimde değiştirilmesi ve iletişimin artırılması yer almaktadır.

İletişim tanımı içinde konuşma, (artikülasyon, tonlama, hız, yoğunluk), dil (fonetik, fonoloji, morfoloji, sentaks, semantik, pragmatik), gerek algısal gerekse kendini ifade etmeye yönelik dil (okuma ve yazma da dahil olmak üzere) ve mimikler ve jestler gibi sözlü olmayan iletişim yer alır. Konuşma terapisi kapsamında ele alınan yutkunma problemleri yutkunmanın oral, laringeal ve/veya faringeal düzeyinde meydana gelen problemlerdir (özefagal problemler bunun kapsamına girmez).

Bozukluğun yapisi ve şiddetine bağlı olarak, tedaviler fiziksel güçlendirme egzersizlerinden, konuşma organlarının dogru olarak kullanılmasının fasilite edilmesi (örn., aprakside), eğitici- veya tekrarlamaya yönelik alıştırma ve uygulamalara, işlevsel iletişimi kolaylaştırmak için strateji geliştirme ve sesli ve görsel malzemelerin kullanılmasına kadar çok geniş bir yelpazeye sahiptir. Konuşma terapisi kapsaminda ayrıca işaret dili ve resimli sembollerin kullanımı da yer alabilir (Diehl 2003).

Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanlari (SLP’ler) hastaneler, ozel egitim merkezleri ve özel klinik uygulamalar da dahil olmak üzere çeşitli bağlamlarda insanların konuşma üretimleri, ses üretimleri, yutkunma zorlukları ve dilsel ihtiyaçlarıyla ilgilenirler. Bu alan sağlıkla ilgili bir alan olmakla birlikte, uygulayıcıları doktorlar değil Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanlaridir.

2006 yılında bu konuda altın standardı elinde bulunuran Amerikan Konuşma-Dil, İşitme Derneği’nin (ASHA), klinik yeterlilik (CCC- Certificate of Clinical Competence) ünvanına sahip ASHA uyesi bir konusma patologu (dil ve konuşma terapisti) olabilmek için belirledigi minimum gereklilikler şöyledir: Konuşma-Dil Terapisi (Patolojisi) lisans programindan mezun olmak, ardından iki yıl süreyle lisansüstü çalışma, bir senelik klinik asistanlık süresini doldurmuş olmak (klinik asistanlik sureci, ASHA sertifikalı bir konusma patologunun denetiminde bir yıl boyunca çalışmak şeklindedir); ve Praxis Series sınavını geçmek. ASHA sertifikası kişinin “C” (Clinical Competency Certification - Klinik Yeterlik Sertifiası) özelliklerine sahip olduğunu gösterir. Klinik yeterlilik sertifikasi, SLP den önce yazilir: CCC-SLP.

Turkiye’de yukarıda bahsettigimiz standartlarda lisans programını da içeren bir egitim programi henuz bulunmamaktadir.

Konuşma ve Dil Patolojisi master programi tıp bilimleri, fonetik, dilbilim, fonoloji, bilimsel metodoloji konularinda yoğun didaktik ders eğitimini ve denetim altında uzun saatler boyunca klinik uygulamayi gerektirmektedir.

Ümmühan Erkoç ,M.S, SLP
(Speech and Language Pathologist)
Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı