Esaretin Bedeli

[Selina]

IMDB sitesinde 450,000'den fazla kişinin oylarıyla 10 üzerinden 9,1 puan almış ve gelmiş geçmiş en iyi filmi seçilmiştir. Aynı zamanda tüm türler arasında dünyanın en beğenilen ilk 3 filmi arasındadır.

Esaretin Bedeli (orijinal adı: Shawshank Redemption), 1994 yapımı Frank Darabont filmidir. Stephen King'in bir öyküsünün uyarlaması olan filmin başrollerinde Tim Robbins ve Morgan Freeman vardır, Morgan Freeman ve James Whitmore filmin anlatımını da üstlenmektedirler. Dünya çapında geniş hayran kitlesi edinmiş bir filmdir.
( tr.wikipedia.org)

Andy ve karısı

Andy uzun boylu, zayıf, kumral, Amerikalı bir bankacıdır. Bu adam kapalı bir kutudur. Çevresindeki insanlar onu hep yanlış değerlendirirler.

Karısı Andy’nin kendisini sevmediğini düşünür. Ama adam (Andy) karısını çok seviyordur.

Hâkim Andy’nin soğukkanlı bir katil olduğunu söyler. Ama Andy kimseyi öldürmemiştir.

Mahkûm arkadaşı Ellis, Andy’nin ana kuzusu olduğunu, bir zorluk karşısında hemen ağlayacağını düşünür. Ama bu düşünce de doğru değildir. Bir insan bu kadar çok insan tarafından yanlış anlaşılmıştır.

Andy karısına sevgisini gösteremez. Karısı Andy ile aralarındaki bu kopukluktan ötürü bir başka adamla, bir golf oyuncusu ile birlikte olur.

Dürüst bir kadın olduğu için bu birlikteliğini kocasına söyler. Bavulunu toplar, evden ayrılır, golf oyuncusunun yanına taşınır.

Andy intikam duyguları ile adamın evinin önünde karısını ve aşığını bekler. Sarhoş olur. Tabancasına mermi doldurur. Amacı onları korkutmaktır. Ama sonra bu düşüncesinden de vazgeçer. Kendi evine geri döner.

Tesadüfen azılı bir hırsız, golf oyuncusunu takip etmiştir. Golf oyuncusu zengin bir adamdır. Hırsız onun evini soymak ister. Adam karşı koyunca, hırsız, golf oyuncusunu ve aşığını öldürür. Bu tesadüfen işlenmiş bir cinayettir. Ama bütün kanıtlar cinayeti Andy’nin işlediğini düşündürür.

Andy’nin hiçbir suçu olmadığı halde müebbet hapse mahkûm edilir.

Golf oyuncusu ve Andy’nin karısı hayat doludur. İştahlı bir şekilde sevişirler.

Andy “erkekliğini kabul ettiremeyen” bir insan olarak arabada, onların seviştikleri evin dışında kederlenmektedir.

Karısı kendisini “sevecek” canlı, hayat dolu bir erkek bulmuştur. Adam popüler ve zengindir.

Andy’de olmayan özellikler adamda vardır. Dışa açık, neşeli ve zengin bir adam profili ile soğuk, içe dönük, zengin olmayan bir adam profili karşı karşıya konulduğunda karısı diğerini tercih etmiştir.

Andy yoğun kıskançlık duyguları yaşar. Buna rağmen adamı öldürmez.

Andy kendi ruhunun hapishanesinde.

Andy hapishaneye gitmeden önce zaten kendi hapishanesinin içinde yaşamaktadır. Soğuk bir adamdır. Kişiliğinin duvarları çok kalındır. İnsanlar bu duvarların ardını göremezler. Kişilik duvarları onu dış dünyadan tecrit eder ve çok sevdiği karısından ayrılmasına neden olur.

Andy neden kendini bir ruhsal hapishaneye kapatmıştır?

Andy dürüst bir insandır. İdealleştirdiği amaçları (ülküleri - idealize egosu) ile yaptıkları arasında bir çelişki yoktur.

Andy baba sembolü ile bir anlaşma yapmıştır. Baba sembolü Andy’den dürüst olmasını ve itaat etmesini istemiştir. Andy bu anlaşmaya sonuna kadar uymuştur. Mahkemede yargılanırken bile yalan söylememiştir.

Andy kendini dış dünyanın kışkırtıcı arzularına karşı kapatmıştır. Zenginler için (bankacı olarak) çalışır. Paranın hemen yanı başında, paranın kışkırtıcı ortamında dürüst bir insan olarak çalışır.

Babayla yaptığı bu anlaşma Andy’nin aleyhine olur. Zengin bir adam karısını elinden alır.

Karısını elinden alan zengin adam ve karısı aynı zamanda anne-baba sembolü gibi düşünülebilir.

Andy baba ile işbirliği yapmıştır, ama sonuç olarak “kapının önüne” konulmuştur. Yalnızlığa mahkûm edilmiştir.

İdealize edilmiş baba imajını terk etmek o kadar kolay değil.

Dürüst Andy, baba sembolü ile yaptığı anlaşmayı bozmaya karar verir. Zengin golfçuyu öldürecektir.

Mahkeme bu niyetinden dolayı Andy’i müebbet hapse gönderir.

Andy bir zamanlar (çocukluk döneminde) idealize ettiği baba imajından bu cinayet girişimi ile kurtulmayı belki başaracaktı. Ama bir başka ideal baba imajı “hakim ve mahkeme” Andy’i cezalandırır.

Böylece Andy için erişkinliğe, baba ile rekabete giden çileli yol başlamış olur.

Hapishane yaşamı.

Hapishane müdürü sert, kuralcı bir adamdır. İncil’i ezbere bilen bir Hıristiyan’dır. Güdüsel davranışları bağışlamaz. Nefis kontrolü önemlidir.

Müdür bir mahkûmu gelir gelmez cezalandırır. Mahkûm yemeğin ne zaman yeneceğini sormuştur. Mahkûm nefsini kontrol edemez.

İradesizliğe ve insani zaaflara hapishanede müsaade edilmez. Hapishaneye uyum sağlayamayan ilk gecesinde hüngür hüngür ağlayan bir başka mahkûm dövülerek öldürülür.

Bu adam şişmandır. Yani yemek yemeye karşı bir zaafı vardır.

Hapishane yönetiminin “çocuksu davranışlara” “haz peşinde koşmaya” tahammülü yoktur.

Erkekler arası ilişkiler ve sadizm.

Şişman adamı döverek öldüren sadist bir gardiyandır.

Sadist gardiyan kendi kardeşinin ölüm haberini alır. Kardeşinden kendisine miras kaldığını öğrenir. Kardeşinin ölümü için hiç üzülmemiştir. Kardeşi yıllar önce gardiyanı bırakıp gitmiştir.

Kardeşi zengin bir adam olarak ölmüştür. Gardiyana kardeşinin mirasının küçük bir bölümünü bırakmıştır. Miras kalan para 35 000 dolardır. Ama devlet bu mirasın önemli bir bölümünü vergi olarak geri alacaktır.

Andy’nin iç dünyasının bir başka yansımasıdır bu. Gardiyan ve kardeşi yani iki erkek arasındaki ilişkide bir sorun vardır. Erkekler arası ilişkide doyum her zaman “acılı” ve sadistçe olur.

devami alta

[Selina]

Homoseksüel ilişki
Andy hapishanede homoseksüellerin saldırısına uğrar. Hapishanedeki homoseksüel adamlar için Andy’nin varlığı doyum verici, keyif vericidir. Ama Andy için bu durum, acı ve işkence anlamına gelir.

Andy’nin kişilik duvarlarının önemli bir sebebi tacizci erkek imajından korunmak içindir.

Andy ilk defa kendi ruhunda bir “gedik” açmayı başarır.

Andy sadist gardiyana kendi karısına güvenip güvenmediğini sorar. Gardiyan bu soruya çok sinirlenir. Gardiyana eğer karısı ile işbirliği yaparsa, bu 35000 dolarlık mirası kurtarabileceğini söyler. Gardiyan parayı karısının üzerine yapacaktır. Karısına mirası hediye olarak verecektir. 35 000 dolar kadına hediye edilince, devlet vergi almamaktadır.

Andy; gardiyan, karısı ve kendisi arasında üçlü bir ilişki kurar.

Karısı, karısının aşığı ve kendisi arasındaki üçlü ilişkiye benzeyen bir ilişkidir bu. Ama Andy karısının aşığı gibi yapmaz. Amacı gardiyanın karısını, gardiyandan çalmak değildir.

Gardiyana bir iyilik yapar. Karısı ile daha da yakınlaşmalarını sağlar. Gardiyan ve ölen kardeşi de birbirine yakınlaşmış olur.

Kendisine yapılmayan iyiliği Andy gardiyana yapmıştır.

Otorite, mahkûmların erkekliğini tanıyor

Bu iyiliğinin karşılığında Andy “kendisini erkek gibi hissetmek” ister. Gardiyandan tek istediği yazın açık havada çalışan mahkûmlara bira verilmesidir.

Andy mahkûmlara “kendilerini erkek gibi ” hissettirir. Onlara “babalık” yapar.

Bu üçlü ilişki, Andy’yi ideal baba imajı ile yeniden barıştırır. Gardiyanın karısında gözü yoktur. Tek istediği “dürüst bir işbirliğidir”. Gardiyan ve karısı ile olumlu bir işbirliği yapmayı başarır.

Gardiyan kendi doyumu (miras alması) için, mahkûmların doyumuna (bira içmek-erkek gibi hissetmek) izin verir. Böylece erkekler arasındaki libido alanı “sağlıklı” bir şekilde paylaşılır.

Bu libido paylaşımında bir tarafın canının yandığı (sadistçe-tecavüzkar) bir ilişki yoktur.

Andy ve Ellis

Andy yaşlı zenci mahkûm Ellis ile başından beri iyi arkadaş olur. Ellis mahkûmlara dışarıdan istedikleri şeyleri getirtir. Ellis doyum verici keyifli yaşantıları mahkûmlara sağlayan kişidir.

Andy erkekler arasında işbirliğine dayanan, iki tarafın lehine olacak, taciz ve sadizm içermeyen bir ilişki kurmak ister. Bu arzusu Ellis’le kurduğu ilişkide gerçekleşir.

Ellis “iyi baba” imajıdır. Andy’e doyum verici nesneler getirir. Andy’e kadın posterleri getirir. Böylece sembolik anlamda Andy’nin erkekliğini tanır ve onu iğdiş etmeyeceğini gösterir. Ayrıca Andy’e taş kırma çekici getirir.

Taş kırma çekici fallik (penis) bir semboldür. Küçük bir çekiç olduğu için “şüphe uyandırmaz”. Bu fallik araç ile Andy hapishaneden kaçmak için tünel kazar.

Hapishane Müdürü ve Andy.

Andy hapishane müdürünün zenginleşmesine yardımcı olur. Adam mahkûmların sırtından olağanüstü yüksek paralar kazanır. Andy bunları sahte bir kişi adına bankalara aktarır. Bir soruşturma yapılsa müdür hiçbir şekilde suçlu bulunamayacaktır.

Andy müdürü bu kadar zenginleştirir, ama müdür Andy’e karşı iyi niyetli değildir.

Bir mahkum Andy’nin karısını ve aşığını kimin öldürdüğünü bildiğini söyler. Andy’nin suçsuz olduğunu ispatlayacağı bir durum oluşur.

Buna rağmen müdür Andy’nin hapishaneden ayrılmasını istemez. Suçsuzluğunu ispatlamasına imkân vermez.

Bu baba imajının (müdürün) “oğluna” (Andy) karşı duyduğu güvensizliktir. Andy serbest kalırsa müdürü şikâyet edebilir. Müdür suçlu bulunabilir. Andy müdüre garanti verir. Dışarıda onu şikâyet etmeyeceğini söyler. Kendisinin de zaten müdürün “suç ortağı” olduğunu söyler.

Andy’nin bütün çabalarına rağmen müdür geri adım atmaz. Andy suçsuz olduğunu ispat etmek için dava açamaz.

Hapishane ve hapishane müdürü

Müdür, Andy’nin hücresine kadın posterleri asmasına izin verir.

Müdür nasıl Andy’e güvenmiyorsa, Andy de müdüre güvenmez. İşini sağlama alır ve bir tünel kazar. Tünelin girişi duvarına kadın posteri asar.

Kadın posteri, (kadın imajı) ile baba imajına karşı (müdür) işbirliği yapar.

Müdür kurtulmaya çalıştığı kötü baba imajıdır.

Ellis ise işbirliği yaptığı iyi baba imajıdır. Ellis kadın posterini getiren adamdır.

Kadın posteri sayesinde Andy tünel kazmayı başarır.

Hapishanenin lağımından geçerek kurtulmayı başarır.

Hapishanenin lağımı baba imajının (müdürün) bağırsaklarını sembolize eder.

Temiz baba ve kirli baba imajı

Erkekler arası libido yaşantılarında, bağırsakla ilgili olan, anal olan kirli olandır.

Andy “kötü baba imajı” tarafından kuşatılmıştır. Hapse atılmıştır. Tecrit edilmiştir.

Bu kuşatmayı ancak baba imajının bağırsaklarından geçerek yani “kirlenerek” ortadan kaldırır.

Kaçarken yanına bir kalıp sabun almayı da ihmal etmez. Daha sonra yıkanarak arınır.

Hapishaneye kapatılmak, otorite (baba imajı) açısından bakıldığında “erkeksi” bir davranıştır.

Ama bir yerde uzun süre kapalı kalmak ve orada yaşamak, aynı zamanda anne rahmini sembolize eder.

Babanın bağırsaklarından geçerek temiz sulara yeniden “doğar”.

Bu yeniden doğuş babaya ve hapishaneye çift cinsiyetli bir anlam katar.

Cinsel ayrışma

Hapishane sınırları kesinleşmiş bir alandır. Andy’nin hayali ise pasifik okyanusu kıyısında yaşamaktır. Pasifik okyanusu sınırsız anne-doyum alanıdır.

Hapishane kuralları ve erkek çoğunluğu ile baba imajını yansıtır.

Ama kapatılma ve beslenme ile de anne imajını yansıtır.

Hapishaneden kaçış, sadist, katı, kuralcı babadan kurtuluş anlamına gelir.

Bu hapishaneden kaçış ikinci bir doğum eylemi gibi (yeniden doğuş) gerçekleşir.

Andy iyi baba imajını da yanına alarak, pasifik okyanusu kıyısında mutlu bir yaşam sürer.

Kötü baba yok ediliyor, iyi baba, anne ve BEN huzura kavuşuyor.

Müdür intihar eder. Andy ruhundan kötü baba imajını kovmayı başarmıştır. Tabanca sahnesi ile başlayan film tabanca sahnesi ile finale gelir. Öldürme eylemi bir kurtulma arzusunu yansıtır. Başlangıçta Andy ya kendisini ya da karısının aşığını öldürmek ister. Son gelinen noktada ise esas kurtulmak istediği kişiden “kötü baba imajından” kurtulmayı başarır.

Kötü baba ile ancak sadistçe doyum yaşantıları mümkündür.

Andy iyi baba imajını (Ellis) hayatına dahil etmek ister.

Andy, Ellis’i karısı ile evlenmeye karar verdiği ve seviştiği yere çağırır. Andy anne imajını ve iyi babayı bir araya getirmeyi başarmıştır.

Kötü babadan kurtuluş ise “Andy’nin kötülük yapmayı kabul etmesi” kötü insan olması ile olur. Bu gerçekçi ve inkâra dayanmayan bir kurtuluş şeklidir.

Çünkü Andy kendi yarattığı sahte karakterin yerine geçmiştir. Hapishane Müdürünün paralarını “çalmıştır”.

Yaşananlar boşuna yaşanmamıştır. Hem iyi baba imajı (Ellis) hem de Andy kanun karşısında kaçak vaziyettedirler. Buldukları bu yeni mutluluk ve huzur sürekli bir suçluluk duygusu ile birlikte olacaktır.

Suçluluk duygusu “kötü babadan” kurtulmanın diyeti olarak insan ruhunda kalıcı olacaktır.

[YOUTUBE]<object width="500" height="405"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/ibC8OIsjpw4&hl=de_DE&fs=1&rel=0&color1=0x5d1719&co lor2=0xcd311b&border=1"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowscriptaccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/ibC8OIsjpw4&hl=de_DE&fs=1&rel=0&color1=0x5d1719&co lor2=0xcd311b&border=1" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="500" height="405"></embed></object>[/YOUTUBE]