Aile üzerine

Aile içi ilişkiler ve etkileri.
Sağlıklı bir aile nasıl olmalı?

Ailenin temelini kadın ve erkek nasıl oluşturdu ise dünya ya gelen çocuklarda bu durumdan etkileniyorlar -olumlu veya olumsuz-. Şunu gördüm, iyi oluşmayan aile temelinden sonra aynı ailede dünyaya gelen iki çocuktan biri kendi hayatını iyi anlamda oluştura bilirken, iki kişinin aynı ortamda yetişmesine karşı, iki kişide aynı etkilenmeyi göstermiyor -insanlar doğuştan birbirinden farklı doğuyor, mesela bazı benlikler doğuştan kaygı ile daha kolay baş edebiliyor-, anne ve baba olan kişiler yaşadıkları sorunları çözemeyince, çekirdek aile ile yakın akrabaları arasında yaşanan çatışmalar çözülmeyince, bu durum çocuklara da yansıyor/yansıtıyorlar ve çocuklar bu yaşanan karmaşanın içinde kafaları karışıp kalıyor, çocuk bu durumları anlamaya çalışıyor ama bir yere oturtamıyor, çocuğun aradığı güvenli bir ortam, sevgi ortamı oluşamıyor, çocukta içinde devamlı bu sorunları düşünebiliyor -mesela ilkokula giden bir çocuk var diyelim ve bu çocuğun nenesi ve annesi evde kavga ediyor diyelim, bu uzun süre devam eden bir süreç diyelim, çocuğa okulda öğretmen bazı bilgiler verir -matematik, müzik gibi- çocuk okulda bulunduğu sırada devamlı anne ve nenesinin durumunu düşünmektedir, bu durumda olan çocuk anlatılan derslere dikkatini veremez, çünkü bir çocuğun ilk beklediği şeylerden biri kendini güvende hissetmesidir, huzurlu bir ortamdır, bilgi alımı bu ihtiyaçlar karşılanmadan, sağlıklı bir bilgi alımı gelmiyor -öğretmenin bu durumun farkına varmış olması gerekir ve gerekli yerlere başvurup bu durumun aşılması için çalışması gerekir, öğretmenin görevi sağlıklı birey yetiştirmek değil mi- bu karmaşıklık çocukta ilerideki ilişkilerinde başarısızlık göstermesine de neden olabiliyor, bazı durumlarda da bu karmaşıklık içindeki çocuğun ailesini ve çevresini, kültürünü sorgulamasına neden olabiliyor, çünkü insan sıkıntı ve zorlanmaya çok gelemiyor, insan belirsizlik/karmaşa ortamından hoşlanmadığından karmaşa ortamını anlamaya, hayatı nasıl belirli hale getiririm diye çabalıyor, ailesini ve çevresini sorgulamaya başlıyor, yalnız kalmak pahasına bile, belkide hayatı anlamak isteği kişide daha ağır basıyor, bir çok kişi hayatı anlayamadığından ötürü kaygı yaşıyor, kaygı kişide rahatsızlıklar meydana getiriyor... kaygı yaşamamak kişi için önemlidir...

Sağlıklı bir ailenin kurulabilmesi için, kişilerin bir arada yaşaması sağlıklı aile olması için yeterli değildir, temel ihtiyaçların karşılanması yeterli değildir - aynı kan bağından gelmesi de sağlıklı aile oluşumu için yeterli değildir- bundan başka bazı şartların olması gerekir, bunlar: güvenli bir ortam, eşit ilişkiler, adaletli bir yapı, İnsani gereksinmelerini karşılaya bildiği bir ortam da olmalı. Bu gereksinmeler: kendini bir yere ait hissetme, kendini değerli hissetme -kişinin isteklerine önem verilmesi-, kendini gerçekleştirebildiği, bir şeyleri ortaya koyabildiği bir ortam. Maddi ve manevi paylaşımın olması gerekir, ama böyle şeylerin olmadığı aileler vardır, böyle olmayan aileler aile değil mi o zaman aile ama nasıl bir aile, bazı ailelerde kişi kendini devamlı huzursuz bir ortamda hisseder bu ortamda çeşitli şiddet biçimleri uygulanmaktadır, kişinin fikirlerine değer verilmez, eşitlik gibi şeylere değer verilmez, çevrenin yüzeysel görüşlerine değer verilir, kişiler bu ailede isteklerini yapamazlar, devamlı ertelerler, bastırırlar. Bu ailede, sen bu aileye aitsin denir ama aile bireyleri bir birinin önceliklerine, düşüncelerine, arzularını anlayamadıklarından veya anlıyorlar da çeşitli önyargıları yüzünden veya çevre neder gibi şeyleri dikkate aldığından bu durumları dikkate almazlar ve kişi kendini bulunduğu aileye ait hissedemez, böyle davranışların oluşmasını etkileyen psikolojik etkenlerin olduğu gibi, bu aileler davranışlarını çeşitli kaynaklardan alırlar, mesela neden kadınları ikinci planda tutuyorsun dediğimde, neden kadın ve erkek ayrı oturuyor, neden erkeklerde bekâret sorunu yok dedimde. Bu davranışlarda bulunan kişiler şöyle cevaplar verirler genelde, şu büyümüz öyle diyor, veli böyle demiş, seyyid efendi böyle diyor, şu mezhebin önde geleni böyle demiş, şu hadis böyle demiş diyor bana, bu kişilerin dayandığı kaynaklar Kuranı Kerim imiş, bende karşı tarafın beni dinleyeceğini hissettiğimde diyorum ki, bak bakalım Kurana böyle şeyler geçiyor mu, veli nemiş, seyyid neymiş, mezhep neymiş, hadis neymiş, yok böyle şeyler diyorum, ama benim dememe bakma kendin araştırman gerek diyorum.

Bazı ailede aile içinde ayrımcılık yapılmak da, bu ayrımcılık bazı adet ve örflerle desteklenmekte ve doğal bir şeymiş gibi algılanmakta, mesela bir genç erkek geçe dışarı arkadaşları ile çıkabilirken, genç kadının (genelde genç kız derler, kadın kız ayrımının nedeni ne?) arkadaşları ile dışarı gezmeye çıkamıyor... Erkeklere daha fazla sorumluluk yüklenmekte, erkek soyu devam ettiren kişi olarak görülmekte, erkek kız kardeşinin namusundan sorumluymuş gibi sözler söylenmekte.... bunlar ayrımcılıktır. Genç kadının bu engellenmeler karşısında kalması sonucu sıkıntılar yaşar, erkekte kaldıramayacağı sorumluluklar yüklendiği için de aynı sıkıntıları yaşar. İki kişide öfkeli, sinirli bir ruh hali içinde yaşar, bu durumlar adeta genç erkek ve genç kadının bir birlerini -insanlar sosyal ortamlarda kendisini de tanır- tanımamalarına karşı yapılan bir durum gibi geliyor, bu durum sonucunda birbirlerini -karşı cinsi- tanımayan genç erkek ve genç kadının ilişkileri sorumlu geçmeye başlayabilir.

Karşılaşılan sorunlara verilen tepkiler uzun süre sonra adetleri meydana getirir, mesela bir mahallede genç kadının geçe dışarı arkadaşları ile çıkması komşular tarafından normal karşılanmıyor diyelim, bu normal karşılanmayan durum anneye ve babaya iletilmekte diyelim, sonra genç kadın dışarı çıktığında bu mahalledeki erkekler sözlü tacizde ve rahatsız edici bakışlarda bulunuyor diyelim, böyle durumlarla bulunduğum bazı çevrelerde karşılaştım, sonra anne ve baba genç kadına zarar gelecek endişesi ile tedbir almaya başlar -soruna çözüm üretmek için kolları sıvar-, burada aldığı tedbir iki çeşit olabilir biri genç kadının doğasına- kadınlığına, insanlığına aykırı olarak eve kapatır, sosyal hayattan dışlar, kadın olduğu belli olmaması için, kafasına başörtüsü taktırır, uzun çarşaflar giyindirmeye başlar... bir başka anne ve baba da başta belirttiğim soruna karşı farklı bir önlem alır (Hiç unutmam, 70 yaşlarında bir kadın bir şey anlatmıştı (şuan 74 yaşında), bu 70 yaşlarındaki kadının genç kızı 16 yaşlarında iken geçe eğlencesine gitmiş ve genç kız orada oyunlar oynamış, eğlenmiş, bu eğlencede bulunan genç bir erkek ertesi gün genç kadının annesine gelmiş demiş ki senin kızın akşam çok oynadı demiş, o zaman 40 yaşında olan kadın demiş ki kızım ne iyi yapmış eğlenmiş, kızdır oynar demiş, anneye bu sözü eden erkekte şuan 48 yaş çıvarındaymış ve bir aile kuramamış biriymiş), tedbirlerden biri çevresine karşı genç kadının durumunu savunacak bu durumdan dolayı kınanmaktan korkmayacak, bu çevrede bulunan anne ve baba sosyal ortamda dışlanmaya maruz kalabilir, bu dışlanmaya katlanacak, dışlanma karşısında kendi gibi hareket edenlerle birliktelikler kuracaktır, anne ve babanın en zor baş etmesi gereken ise senelerce bu ortamda bulunmaktan dolayı kafalarında oluşturdukları inançlarla baş edebilmeleridir, kişiyi belli bir süreden sonra oluşturdukları inançları onu o yapan şeyler olmaya başlıyor, çoğu zaman kişiler inançlarını sorgulamadan oluşturuyorlar, ve belli bir yaştan sonra bu inançları sorgulayacak cesareti de gösteremiyorlar, değişimden yana olamıyorlar, değişimin belli bir yaştan sonra sevilmemesinin nedeni de, değişimin belirsizlikler getirmesi, yeni karşılaşılacak durumun sonuçlarının nasıl olacağını bilememek endişesi vardır. Diğer çözüm yolunu seçen aile ise genç erkeklerin sözlü ve fiziksel tacizine karşı emniyet güçlerini arayaçaktır ve yardım isteyecektir, bu durumdan şikâyetçi olup çözüm üretmeye çalışan derneklere başvuracaktır, onlarla hareket edecektir, mahallede yeterli aydınlatma yok ise aydınlatmayı sağlamak için belediyeye başvura çaktır ve genç kadının arkadaşları ile dışarı çıkmasına güvenli bir ortam sağlamaya çalışacaktır. Olaylar karşısında verdiğimiz tepkiler zamanla kişiliğimizi oluşturur ve zamanla da adetlerimizi, çoğunluk aynı tepkileri vermeye başlarsa kültürü oluşturur, biz nasıl bir kültürü oluşturmak istiyoruz? Benim oluşturmak istediğim kültür genç kadınların ve genç erkeklerin tüm önyargılardan uzak, tüm kısıtlamalardan uzak kişilik oluşumu ve bu kişiliklerin oluşturduğu birliktelikler ve bu birlikteliklerin sonucunda oluşacak sağlıklı aile.
*
Duran Aydoğmuş