Çocuktara hangi değerleri, hangi yaşta ve nasıl aktarmalıyız ?

[9 ŞUBAT]

Günümüz dünyasında, akademik başarı kadar, çağdaş yaşamın vazgeçilmezi haline gelen, dürüstlük, saygılı olma, etik değerlere uyma, rahat iletişim kurma, insan ilişkilerine özen gösterme, nezaket kurallarına uyma, inisiyatif kullanma, iş disiplini, temizlik, düzen, giyim gibi kavramlar da ön plana çıkmaktadır.

Birey bir bütün olarak ele alınmakta, insanı insan yapan özelliklerin geliştirilmesine çaba harcanmaktadır. Eğitimin en önemli amacı, kişisel ve sosyal uyum için gerekli becerilerin, kişiye kazandırılmasıdır.

Aile de bu işin başlangıç noktasıdır. Sosyal bir gerçeklik olarak her aile, değerlerini çocuklarına bilinçli ya da bilinçsiz olarak aktarmaya çalışır. Burada en önemli soru “Hangi değerleri, hangi yaşta ve nasıl aktarmalıyım?” sorusudur. Değer eğitimi doğru ve yetkin bir şekilde yapıldığında, kuşkusuz ki bireyin gelişimine önemli katkıları olmaktadır.

Ancak yanlış ve sistemsiz yapıldığında, ya da hiç yapılmadığında, mutsuzluk ve uyumsuzluk kaynağı olabilmektedir. Bu gün yanlış inanışların çoğu çocukluk döneminde aldığımız yanlış bilgilerden kaynaklanmakta, bir çok saplantılı fikir hatta, bu konularda işlenen suçlar değer eğitiminin doğru yapılmamasından kaynaklanabilmektedir.

Eğitim, bireye “onun ihtiyaç duyduğu anda, içtenlik ve samimiyetle, abartısız” verilmelidir. Temel, insani ve evrensel değerler, tüm dünyanın onayladığı değerlerdir. Kişiden kişiye değişebilecek değerler konusunda baskıcı olmamalı, bir çok değişik inanışlardan bahsederek çocuğun kendi bakış açısını oluşturması sağlanmalıdır.

Öğreteceğimiz değerin adı ne olursa olsun çocuk kendi yaşına göre bu değeri algılayacak ve yorumlayacaktır. Bu nedenle 0-6 yaş döneminde soyut düşünemeyen çocuk için karmaşık soyut kavramları içeren (din, ölüm gibi) konuların çocuk sormadıkça konu edilmemesi daha uygun olacaktır. Çocukluk döneminde kazandıracağımız belli başlı davranışlar şunlar olabilir:

- Dinleme

- Konuşmayı doğru bir şekilde başlatma

- Konuşmayı sürdürme

- Soru sorma

- Teşekkür etme

- Kendini tanıtma

- Başkalarını tanıtma

- İltifat etme

- Yardım isteme

- Bir gruba katılma

- Yönergelere uyma

- Özür dileme

- İkna etme

- İşbölümüne uyma

- Sorumluluk alma ve yerine getirme

- Başkalarının görüşlerini anlamaya çalışma

- Kendi duygularını anlama ve ifade edebilme

- Başkalarının duygularını anlama ve ifade edebilme

- Kızgınlık ile başa çıkabilme

- Sevgiyi ve iyi duyguları ifade edebilme

- Korku ile başa çıkabilme

- İzin isteme

- Paylaşma

- Başkalarına yardım edebilme

- Uzlaşma

- Kendi hakkını ve başkalarının hakkını koruma ve savunma

- Alay etme ile başa çıkma

- Kavgadan uzak durma

- Karar verebilme

- Problem çözebilme

Elbette bu becerileri kazanmada okul öncesi eğitimin önemi çok fazladır. Kişiliğin çok önemli bir bölümü 0-4 yaş arasında gelişmektedir. Burada okul-aile arasında yapılacak işbirliği ve eğitimin ilk başladığı yer olan ailenin tutumu çok önemlidir.

Çocuklarımızın sosyal becerilerini geliştirmek için ev ortamı ve ev ortamı dışında kullanabileceğimiz çeşitli yöntemler ve etkinlikler vardır. Öncelikle “Bu becerileri geliştirmek için planlı bir şeyler yapıyor musunuz? Bu becerilerin kalıcı olması için neler yapıyorsunuz?” sorularının yanıtlanması gerekmektedir. Aslında bu soruları kendinize sorduğunuzda çoğumuzun bu işe zaman ayırmadığı da ortaya çıkacaktır. O halde değer eğitimi için öncelikle “zaman” ayırın.

İkinci olarak, aile fertlerinin, sosyal becerilerin gelişmesi ve kalıcı olması için, ev ve diğer ortamlarda benzer tutum ve davranışları “tutarlı” bir biçimde sergilemeleri gereklidir.

Üçüncü olarak, çocuk model görerek öğrendiğinden, toplumda benzer olayların, resimlerin, kişilerin çocuğa gösterilmesi, gözlemletilmesidir. Çocuk tarafından sevilen kişinin davranışını taklit etmek onun için zor olmaz. Ancak zorlama ile, baskı ile bu işi yapmak istediğimizde tepkiden başka bir şey alamayız. Çocukluk ve ergenlik döneminin başlıca “itiraz” larının kökeni de genellikle buna dayanmaktadır. Bu nedenle çocuğunuza,

1. Bilgi verin.

2. Fikrini sorun.

3. Dinleyin.

4. Model olun.

5. Toplumdan ve sevdiği kişilerin davranışlarından örnekler gösterin.

6. Çocuğun olumlu davranışlarını fazla abartmadan pekiştirin. (Arkadaşınla oyuncağını paylaşman hoşuma gitti.)

7. Çeşitli sorular sorarak en uygununu kendisinin bulmasına yardımcı olun. Empoze etmeyin. (Ahmet nasıl yemek yiyor? Sence iyi görünüyor mu? Ne hissetmiş olabilir? Sen ne hissettin? Ne olsa daha iyi olurdu? )

8. Çocuğu siz değerlendirmeyin. Kendi kendisini değerlendirmesine izin verin.

Sosyal becerileri gelişmeyen çocukların uyumsuzluk ve suç işleme oranlarının arttığı düşünüldüğünde, bu işe gereken önemin verilmesi ve biz yetişkinlerin öncelikle çocuklara “model” olduğumuzun unutulmaması gerekmektedir. Bu nedenle çocukların içinde bulunduğu her ortam dikkatle değerlendirilmelidir.

Psikolojik Danışman Dilek Kırcaoğlu

[birmelek]

Teşekkür ederiz Sevgili 9 Şubat, en önemli kavramdan bahsetmişler. Model olmak. İnan bu konuda öncelikli olarak kendimize bakıp, kendimizde beğenmediğimiz huyları değiştirip sonra çocuğumuza örnek olmalıyız. Bu konuda eşimle oldukça çetin iletişim halindeyim Çünkü sorumluluklarımın farkındayım. Çocuk yetiştirmekse en iyisini yapmaya çalışmalıyım. Çocuğu herkes büyütür ama herkes yetiştiremez. Etrafımıza baktığımızda bunu çok daha iyi gözlemleyebiliriz. Yetiştirilememiş öyle çok insan var ki.

[devhis]

Neon açıklamana hem güldüm hem de seni sitemkar buldum. Ailesi ona öyle davranmamış olabilir.Kötü davranmış olabilir.Ya da fazlasıyla iyi davranmışta olabilir. Ama o bu konuda kendisini eğitmiş aferin Merak ettim, Dilek kim diye arıyorum iki saat yahu.Nerden düşünüyorsun böyle şeyleri)

[birmelek]

İlk okuduğumda ben de aynı tepkiyi verdim; Dilek de kiimm? Neyse ki anlamak zaman almadı.